قرآن و آزادى سیاسى

author

  • سید ابراهیم سجادی
Abstract:

 آزادى سیاسى - از مهم‌ترین مباحث فلسفه سیاسى - در پرتو دیدگاه آیات قرآن مورد مطالعه و بررسى قرار گرفته است. نویسنده پس از تبیین آزادى اجتماعى به عنوان بستر آزادى سیاسى، به مقایسه مفهوم آزادى از نگاه اندیشه غربى و اندیشه اسلامى پرداخته و بر آن است که از منظر قرآن، میان خودسازى و رهایى از اسارت هواها و شهوات، ارتباطى عمیق حکم‌فرماست و پیروى از غرایز، همانند اطاعت از فرعون‌ها و طاغوت‌ها بردگى است.  قرآن با طرح آزادى اجتماعى پس از بندگى خداوند، به کارآیى خودسازى در تحقق بخشیدن به آزادى فرد در حیات اجتماعى اشاره کرده و شرط تحقق آزادى سیاسى را نبود خود کامگى و فشارهاى سیاسى و داشتن حق تشکیل حکومت و نظارت بر آن بر شمرده و همانند فلاسفه سیاسى خطر استبداد حاکمان را جدى دانسته، ایشان را از طغیان‌گرى پرهیز مى‌دهد. بر همین اساس، بى‌طرفى حاکمیت را در رابطه با دین نمى‌پذیرد و بر اقامه صلات و ایتاء زکات و امر به معروف و دعوت به اسلام تأکید دارد، چنان‌که تهدید کنندگانِ دیندارىِ مؤمنان را مورد پیگرد قرار مى‌دهد. و قوانین بازدارنده علیه ارتداد، محاربه، قتل، زنا، سرقت و شرب خمر در همین راستا و به منظور تأمین امنیت جان، روان، مال، ناموس و حیثیت افراد جامعه تشریع شده است. حال آنکه فلاسفه سیاسى، تشویق به علم‌آموزى، مبارزه با جهل و بى‌سوادى، تفکیک قوا و تشکیل جامعه مدنىِ سیاسى یا توده‌اى را جهت جلوگیرى از بروز استبداد در حاکمیّت پیشنهاد مى‌کنند؛ قرآن، آزادى و رشد معنوى، مشارکت سیاسى و نظارت همگانى امت را مطرح مى‌سازد. تفاوت این دو دیدگاه در تعریف آنان نسبت به »امت« و »جامعه مدنى« آشکار است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسى تاریخى جدال فضیلت و آزادى در اندیشه سیاسى غرب

یکى از جدال هاى اساسى در حوزه اندیشه سیاسى غرب که به جرأت مى توان گفت همزمان با آغاز تفکر سیاسى بشر نمایان شده و تاکنون نیز ادامه دارد، جدال تاریخى بین فضیلت و آزادى است. این پژوهش بر آن است تا ویژگى هاى اصلى هریک از دو دسته نظریه هاى سیاسى فضیلت مدار و آزادى محور را در تاریخ اندیشه سیاسى غرب (از پیش سقراطیان تا قراردادگرایان) ردیابى و برجسته نماید. در این باره، مى توان ویژگى هاى اصلى نظریه هاى...

full text

ارتداد و آزادى عقیده از نگاه قرآن

 دیدگاه‌هاى گوناگون راجع به حکم ارتداد و ارتباط آن با آزادى عقیده از نگاه قرآن مورد نقد و بررسى قرار گرفته است. نویسنده در راستاى بررسى ناسازگارى حدّ ارتداد در اسلام با حق آزادى عقیده، نخست سه تفسیر از »حق بودن آزادى عقیده« مطرح مى‌کند که عبارتند از: 1. هر عقیده‌اى را که انسان برگزید مورد احترام است؛ چه حق و چه باطل، 2. هر عقیده‌اى را برگزید کیفر ندارد، نه اینکه مورد احترام است و 3. هر عقیده‌اى ...

full text

حق آزادى از منظر قرآن و لیبرالیسم

 دیدگاه‌هاى قرآن و لیبرالیسم غربى در مورد »حق آزادى« به صورت تطبیقى مورد نقد و بررسى قرار گرفته است. دست‌یابى به آزادى و رهایى از قیدها و محدودیّت‌ها، یکى از پرشورترین آرمانهاى بشر به شمار مى‌آید. از این‌رو، در مکاتب مختلف تعاریف گوناگونى را بهع دنبال داشته است. لیبرالیسم غربى - مکتب رهایى - در تعریف آزادى با تأکید بر دیدگاه‌هاى »رفتارگرایانه«، دچار محدود نگرى شده و دو بعد آزادى را »ارتباط انسان...

full text

فساد سیاسى و ثبات سیاسى

در ادبیات جامعه‌شناسى سیاسى، بین فساد و ثبات سیاسى کشورها رابطه‌اى پارادکسیکال وجود دارد. عده‌اى معتقدند که فساد سیاسى زمینه بى‌ثباتى است، در نقطه مقابل دیگران معتقدند حکام فاسد با توجه به همان قاعده فساد سیاسى، ناراضیان خود را مى‌خرند. این مقاله دیدگاه متعارف را در زمینه رابطه منفى بین فساد و ثبات سیاسى مى‌پذیرد و مدعى است که در رابطه بین فساد سیاسى و ثبات سیاسى عامل نابرابرى درآمدى مى‌تواند ...

full text

دیدگاه قرآن درباره مشارکت سیاسى زنان

 بررسى و نقد دیدگاه‌هاى گوناگون اندیشمندان مسلمان درباره مشارکت سیاسى زنان از دیدگاه قرآن است. زن مى‌تواند در عرصه‌هاى گوناگون سیاسى مشارکت فعال داشته باشد. نویسنده پس از تعریف مشارکت سیاسى و بیان ابعاد آن، به طرح دو دیدگاه نسبت به مشارکت سیاسى زنان و دلایل هر یک مى‌پردازد. نخست پنج دلیل براى نظریه موافق مطرح مى‌کند و سپس به نقد چهار دلیل نظریه مخالف پرداخته و در پایان به این نتیجه مى‌رسد که دل...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 9  issue 35-36

pages  14- 47

publication date 2003-12-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023